Bài Tam Cúc đã có từ rất lâu đời trong văn hóa Việt Nam và đã trở thành một phần không thể thiếu trong các buổi gặp gỡ bạn bè, người thân. Để chơi giỏi trò này, không chỉ đòi hỏi sự nhạy bén trong việc quan sát, mà còn cần sự am hiểu sâu sắc về luật chơi và chiến thuật. Bài viết này của Fun88 sẽ cung cấp cho bạn những bí quyết đánh bài tam cúc để bạn có thể từ một tay chơi bình thường trở thành một cao thủ.
Đôi nét về trò chơi đánh bài Tam Cúc
Bài Tam Cúc là một trò chơi bài dân gian phổ biến ở miền Bắc Việt Nam, thường được chơi trong các dịp lễ hội. Không hiếm gặp nhóm người chơi trong những buổi hội đình hay hội làng. Trước khi học cách chơi, việc hiểu biết về bộ bài và phân biệt các lá bài là điều thiết yếu mà mọi người chơi phải nắm.
Bộ bài chơi Tam Cúc
Bộ bài Tam Cúc bao gồm 32 lá, phân chia thành 16 quân đỏ và 16 quân đen, gồm các quân Tướng, Sĩ, Xe, Pháo, Tượng, Mã, Tốt, được ký hiệu bằng chữ Hán và hình minh họa. Quân Tướng cao nhất và quân Tốt thấp nhất; quân đỏ luôn lớn hơn quân đen nếu cùng giá trị.
Bộ bài Tam Cúc bao gồm 32 lá, phân chia thành 16 quân đỏ và 16 quân đen
Cách phân biệt các lá bài
Tam Cúc chỉ có 32 lá bài, ít hơn rất nhiều so với Tổ Tôm với 120 quân. Nhờ số lượng quân ít hơn, việc phân biệt chúng trở nên dễ dàng hơn cho người chơi.
Để nhận biết các quân bài, chúng ta có thể dựa vào những đặc điểm sau:
- Tướng (將): Lá bài có hình vị tướng cầm cờ sau lưng, ngồi trên ghế. Chỉ có một quân tướng duy nhất. Nếu tướng có màu đỏ, ta gọi là Tướng Ông, còn nếu màu đen, ta gọi là Tướng Bà. Trong đánh bài Tam Cúc, quân Tướng Ông là lá bài mạnh nhất.
- Sĩ (士): Lá bài có hình vị quan đội mũ cánh chuồn, phía sau là một em bé đứng khoanh tay. Có hai quân Sĩ, và nếu nó màu đỏ, ta gọi là Sĩ Điều.
- Tượng/tịnh (象): Lá bài có hình con voi. Có hai lá Tượng. Nếu bài có màu đỏ, ta gọi là Tượng Hồng, còn màu đen thì gọi là Tượng Thâm.
- Xe (車): Lá bài biểu thị chiếc xe có nhiều màu sắc như xanh, đỏ, vàng. Mỗi màu sẽ có ba quân Xe.
- Pháo (砲): Lá bài in hình khẩu pháo. Có hai quân bài pháo cùng màu.
- Mã (馬): Lá bài có hình con ngựa. Có hai quân Mã cùng màu.
- Tốt (卒): Lá bài có hình người lính cầm đao. Có năm quân Tốt, trong đó quân Tốt đen là quân thấp nhất.
Lá bài Tam Cúc được in hình ở một mặt trên nền trắng và được làm từ các bìa mỏng, cứng, dài và hẹp hình chữ nhật.
Cách phân biệt các lá bài Tam Cúc
Cách chơi đánh bài Tam Cúc nhập môn
Để nắm vững cách chơi đánh bài Tam Cúc cơ bản, người chơi cần hiểu cách chia bài, cách xếp bài và cách đánh bài một cách chi tiết. Cùng tìm hiểu các thông tin này trong phần dưới đây.
Cách chia bài Tam Cúc
Trong một ván bài, thường có 2 – 4 người chơi tham gia. Cách chia bài sẽ khác nhau tùy thuộc vào số lượng người chơi, và chi tiết như sau:
- Với 2 người chơi: Mỗi người chơi sẽ được chia 16 quân bài và cần giữ bí mật về các quân bài của mình.
- Với 3 người chơi: Khi có 3 người chơi, trước khi chia bài sẽ loại bỏ 5 quân bài (bao gồm 1 Tốt đen, 1 Sỹ đen, 1 Tướng bà đen, 1 Sỹ đỏ và 1 Tướng ông hồng). Sau đó, mỗi người sẽ được chia 9 lá bài.
- Với 4 người chơi: Mỗi người sẽ được chia 8 lá bài khi bắt đầu ván chơi.
Cách xếp bài Tam Cúc
Cách xếp bài Tam Cúc được thực hiện như sau:
- Người chơi có thể xếp hai quân bài gần nhau để tạo thành một đôi, ví dụ như đôi Pháo Đen.
- Một bộ ba được hình thành từ 3 quân bài cùng màu, ví dụ như bộ 3 Xe-Pháo-Mã hoặc bộ 3 Tướng-Sĩ-Tượng cùng màu. Lưu ý: 3 quân Tượng-Xe-Pháo hoặc Sĩ-Tượng-Xe không được coi là một bộ ba.
- Khi có 4 lá Tốt cùng màu, gọi là Tứ Tử.
- Khi có 5 lá Tốt cùng màu, gọi là Ngũ Tử.
- Các quân bài không thuộc bộ trên sẽ được xếp riêng lẻ.
Cách chia bài sẽ khác nhau tùy thuộc vào số lượng người chơi
Cách đánh bài Tam Cúc
Trong cách đánh bài Tam Cúc, khi mới bắt đầu ván chơi, người thắng ván trước sẽ được gọi đầu tiên. Trong trường hợp ván đầu tiên, một người sẽ được chọn ngẫu nhiên để gọi trước. Người này có thể gọi từ 1 đến 3 cây bài tùy theo chiến lược cá nhân. Các người chơi khác sẽ đánh ra số lượng bài tương ứng với yêu cầu của người gọi.
Khi các quân bài được đánh ra, chúng sẽ được úp xuống cho đến khi người gọi bài lật bài đầu tiên. Sau đó, các bài sẽ được lật theo thứ tự từng người lần lượt theo chiều kim đồng hồ. Trong trường hợp một người thua luôn, không cần phải lật bài. Người có lá bài lớn nhất sẽ là người thắng cuộc và giành được cái.
Cách xét bài mạnh yếu trong đánh bài Tam Cúc như sau:
- Bộ đôi và bộ ba cùng loại, thì quân màu đỏ ăn quân màu đen.
- Bộ ba Tướng-Sĩ-Tượng sẽ ăn bộ ba Xe-Pháo-Mã.
- Nếu người chơi có Tứ Tử (4 lá bài cùng màu), công bố bài trước khi người gọi bài, thì người đó sẽ giành quyền gọi bài đầu tiên. Trong trường hợp là Ngũ Tử (5 lá bài cùng màu), người đó cũng sẽ có quyền gọi bài đầu tiên.
Lưu ý: Quân bài lớn nhất mà người chơi có thể đánh trong lượt đánh đầu tiên là Xe hồng. Nếu người chơi đánh ra Sỹ hoặc Tượng, sẽ được coi là “chui bài”, bị xét thua và không công bố bài.
Cách tính điểm trong đánh bài Tam Cúc
Khi lần gọi cuối cùng diễn ra, đó cũng chính là lúc kết thúc ván chơi. Để xem điểm số và xác định người thắng cuộc, người chơi phải tính “Kết”. Trước khi hết ván, người cầm cái có quyền gọi “kết đôi” hoặc “kết ba”. Quyết định này sẽ ảnh hưởng đến kết quả tổng cộng và xác định người chiến thắng của cả ván chơi.
Trường hợp kết đôi
Trong trường hợp tính “kết đôi”, các điểm số được xác định như sau:
- Tay đôi: Đạt được 12 điểm.
- Tay ba: Đạt được 6 điểm.
- Tay tư: Đạt được 4 điểm.
Trường hợp kết ba
Khi tính “kết ba”, các điểm số được xác định như sau:
- Tay đôi: Đạt được 18 điểm.
- Tay ba: Đạt được 9 điểm.
- Tay tư: Đạt được 6 điểm.
Để xem điểm số và xác định người thắng cuộc, người chơi phải tính “Kết”
Trường hợp kết Tốt đen, Tứ Tử, Ngũ Tử
Khi tính điểm cho kết Tốt đen, Tứ Tử và Ngũ Tử, ta áp dụng các quy tắc sau:
- Tay đôi: Đạt được 24 điểm.
- Tay ba: Đạt được 12 điểm.
- Tay tư: Đạt được 8 điểm.
Trường hợp quân Tốt đỏ đè quân Tốt đen
Khi quân Tốt đỏ đè quân Tốt đen, ta áp dụng các quy tắc sau để tính điểm:
- Tay đôi: Đạt được 48 điểm.
- Tay ba: Đạt được 24 điểm.
- Tay tư: Đạt được 16 điểm.
Người chơi nào có kết thì sẽ thắng. Các người chơi khác sẽ bị thua dựa trên điểm kết trừ đi số lá bài còn lại.
Trường hợp không có người chơi nào có kết, tất cả sẽ so bài với nhau. Với bàn chơi 3 người, người có nhiều hơn 3 cây sẽ thắng, người có đúng 3 cây sẽ hòa, và người có ít hơn 3 cây sẽ thua. Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho bàn 4 người với 2 cây và bàn 2 người với 8 cây.
Chi tiết luật đánh bài Tam Cúc
Sau khi hiểu rõ cách đánh bài Tam Cúc, người chơi cần ghi nhớ một số quy tắc quan trọng. Những quy tắc này sẽ giúp bạn tránh những sai lầm và nắm vững cuộc chơi một cách thành thạo.
Quy tắc trình làng và gọi bài
Trong luật chơi, có các quy tắc quan trọng về việc trình làng và gọi bài, và chúng được thực hiện như sau:
- Các bộ đôi và bộ ba sẽ ăn các bộ đôi và bộ ba dưới. Ví dụ, bộ 3 Pháo sẽ ăn bộ 3 Mã, bộ đôi Tượng sẽ ăn bộ đôi Xe.
- Nếu có bộ đôi và bộ ba cùng loại, thì màu đỏ sẽ ăn màu đen. Ví dụ, Tượng hồng sẽ ăn đôi Tượng thâm.
- Nếu bạn có Tứ tử hoặc Ngũ tử, không phân biệt màu đỏ hay màu đen, bạn có quyền trình làng trước khi Cái gọi cây đầu tiên và được coi là thắng. Tuy nhiên, nếu bạn chỉ có Tứ tử hạ bài, bạn chỉ được ăn mà không có quyền làm Cái. Nếu bạn có Ngũ tử, bạn có thể chắc chắn làm Cái trong ván tiếp theo, đồng thời có thể trình làng bất cứ lúc nào.
- Trong ván chơi với 3 người, chỉ Tứ tử được phép trình làng và giành cái ngay lập tức.
- Việc trình làng hoặc cướp cái bằng Tứ tử hoặc Ngũ tử không được tính là lần gọi bài đầu tiên. Người chơi vi phạm quy định ra bài sẽ bị phạt theo quy tắc thông thường.
Trong luật đánh bài Tam Cúc, có các quy tắc quan trọng về việc trình làng và gọi bài
Quy tắc tính thắng vòng cuối
Các quy tắc để tính điểm ở vòng cuối được thực hiện như sau:
- Trước khi kết thúc ván, người cầm Cái có thể gọi “kết đôi” hoặc “kết ba” để nhận điểm thưởng. Lá bài kết đôi cao nhất là Xe hồng. Nếu người cầm Cái gọi kết đôi hoặc kết ba nhưng bị đè, người ra bài đè sẽ được tính điểm thưởng.
- Kết tốt đen: Nếu người cầm Cái gọi đôi cuối cùng là tốt đen và thắng, người đó sẽ ăn điểm kết tốt đen.
- Đề tốt đen, ngũ tử, tứ tử: Nếu người gọi đôi tốt đen, ngũ tử hoặc tứ tử đen nhưng có người ra bài có tốt đỏ, ngũ tử hoặc tứ tử đỏ, thì được coi là đè bài thành công. Lúc này, người ra bài tốt đen phải đền tiền cho người ăn tốt đỏ.
- Đi đêm: Đi đêm được hiểu là cách tráo bài giữa các người chơi. Các lá bài sẽ được hạ xuống để tráo bài với nhau. Tuy nhiên, cách này chỉ được áp dụng nếu tất cả người chơi đã thống nhất từ đầu về luật chơi.
Kết luận
Trên đây là một số bí quyết đánh bài Tam Cúc chuyên nghiệp, giúp bạn bắt đầu từ những kiến thức cơ bản. Bằng việc nắm vững quy tắc và cách chơi, bạn sẽ có lợi thế trong cuộc chơi và trở thành một người chơi thành thạo. Hãy thực hành và rèn luyện để trở thành một đối thủ đáng gờm trong trò chơi này. Bên cạnh đó bạn có thể tham khảo thêm các trò chơi thú vị khác như chơi bài tứ sắc, joker,.. Chúc bạn có những trải nghiệm thú vị và thành công trong cuộc chơi đánh bài Tam Cúc!